quarta-feira, 27 de dezembro de 2017

Organização criminosa


Ẹgbẹ́ ọ̀daràn (organização criminosa)





Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).


Ẹgbẹ́ ọ̀daràn, àjọ ọ̀daràn, àjọ arúfins. Organização criminosa.
Ẹgbẹ́ ológun, s. Milícia. 
Ẹgbẹ́ ọlọ̀tẹ̀, s. Grupo revolucionário.
Àwùjọ àwọn apániláyàs. Organizações terroristas
Ẹgbẹ́ àwọn apániláyà, s. Organização terrorista.
Àwọn ọmọ ìta oníjàgídíjàgan, s. Gangues.
Ẹgbẹ́ ọ̀daràn, s. Máfia.
Ẹgbẹ́ olè, s. Quadrilha.


Beleza negra

Fojú inú yàwòrán obìnrin arẹwà kan, tójú rẹ̀ kọrẹ́ lọ́wọ́.
Imagine uma bela mulher com olhos cativantes.





A imagem pode conter: 1 pessoa, em pé e atividades ao ar livre



A imagem pode conter: 1 pessoa, close-up




Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Fojú inú yàwòrán, v. Imaginar.
Fojú, v. Olhar de lado. Usado na composição de palavras. 
Inúọkàn, s. Psiquê.
Èrò inú, s. Mente.
Inú, s. Estômago, ventre, interior, interno, no íntimo de.
Iyè, s. Pensamento, ideia, opinião, reflexão.
Ìṣeọ̀rọ̀inúọkàn, s. Psicologia.
Ìmọnúúrò, s. Razão.

Yàwòrán, v. Fazer uma pintura, fotografar.
Obìnrin, s. Mulher.
Obìnrin arẹwà, s. Bela mulher.
Kan, v. Tornar azedo.
Kan, adj. Amargo, ácido, azedo. Longe, ao largo.
Kan, num. e art. Um, uma. 
, pron. rel. Que, o qual, do qual, cujo.
, conj. Se. Enquanto, ao mesmo tempo que.
, prep. Desde que.
, v. Bater com a mão ou com algo na mão, acertar o alvo.
, adv. Onde, quando.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular.
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?. 

Tìti, adv. Tremendamente, violentamente.
Títí, adv. Continuamente, constantemente.
Títí, prep. Até.
Tìtì, adv. Tremulamente, balançadamente.
Títì, adj. Trancado, que deve ser empurrado, fechado.
Títì, ọ̀nà, s. Via pública, rua, passagem.
Ti... ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - Ambos, eu e minha esposa.
Títi-àiyé, adv. Eternamente.
Títí dé, prep. Até. (referindo-se a um local ou espaço).
Títí di, prep. Até. (referindo-se a período de tempo).
Títí  láé, títí láí, adv. Perpetuamente, para sempre, definitivamente.
Títilọ, adv. Continuadamente, assim por diante.

Ojú tuntun, s. Nova face.
Ojú, s. Olhos, face, rosto.

Tojú, obs. Na presença de de , de olho em.
Tojú, obs.  Ó tojú sú mi = Ó sú mi lóju - Ele me surpreendeu.
Tojúbọ̀, v. Interferir nun assunto, meter-se com.
Tòj, v. Reunir, arrumar junto.
Tojọ́, rojọ́, v. Lamentar-se.
Tòjòtòjò, adv. Durante as chuvas.
Tojotojo, adv. Timidamente, de um modo covarde.
Tòjò tẹ̀ẹ̀rùn, adv. Em todo tempo, em todas as ocasiões.
Tójú, adv. Em seguida.
Tójú, pron. + s. Com o rosto.
Rẹ̀, ẹ̀, pron. poss. Dele, dela. É posicionado depois de substantivo.
Rẹ, ẹ, pron. poss. Seu, sua, de você.
Rẹ̀, v. Estar cansado. Aumentar. Atirar, cair frutas ou folhas.

Ọ̀rẹ́ , s. Amigo.
Kọ́rẹ́, v. Cortar algo primeiro.
Lọ́wọ́, s. Mãos. Usado no sentido de dar apoio e segurança a alguma coisa. Ti ń lọ lọ́wọ́ - atual.
Kọrẹ́ lọ́wọ́, adj. Cativante.
Ẹwà, s. Beleza, graciosidade.
Arẹwà, s. Uma pessoa bonita, esbelta ( aplicado a uma pessoa).
Dúdú, adj. Negro, preto.
Dúdú, dú, v. Ser preto, ser escuro.
Ẹwà dúdú, s. Beleza negra.



A luta patriótica dos coxinhas


                             Àìmọ̀kan kọ́ ẹ̀ṣẹ̀.
           Burrice  não é pecado.

Ní ìjàkadì tó ń fi ìfẹ́ orílẹ̀-èdè  lòdì sí ìṣekọ́múnístì náà, àwọn ọmọ ìlú wèrè ti lù àwopẹ́tẹ́ kò sí àànú, àànú, àànú. Nígbẹ̀hìn,  wọ́n gbà nínú ihò-ìdí, ihò-ìdí, ihò-ìdí.

Na luta patriótica contra o comunismo, cidadãos estúpidos bateram panelas sem dó, dó, dó. Depois, tomaram no fiofó, fó, fó. 








Àkójọ́pọ̀ Itumọ̀ (Glossário).
Ìwé gbédègbéyọ̀  (Vocabulário).

Àìmọ̀kan, s. Ignorância.
Ìwà òmùgọ̀, ìwà wèrè; ọ̀rọ̀ ìsọkúsọ, s. Tolice.
Wèrè, adj. Tolo, vazio, estúpido.
Òmùgọ̀, onísọkúsọ, asínwín, s. Tolo.
Ẹ̀ṣẹ̀ tí kò ní ìdáríjì, s. Pecado imperdoável.
Ẹ̀ṣẹ̀, s. Pecado.
Kọ́, v. 1. Não ser. Negativa do verbo ni (ser). Yánsàn kọ́ ìyá mi - Yansan não é minha mãe. 2. Estudar, ensinar, aprender, educar. 3. Construir. 4. Pendurar, estar suspenso, fisgar, engachar. 5. Tossir.
Rárá, ó tì, ńdao, bẹ́ẹ̀ kọ́, àgbẹdọ̀, adv. Não.
Kò, ò, adv. Não. Faz a negativa dos verbos regulares.
Kò sí, v. Forma negativa do verbo wà (estar, existir, haver). Kò sí owó kò sí orò - sem dinheiro não há obrigação.

Àìbàlẹ ọkàn nítorí ọjọ́ iwájú,s. Crise.
Wàhálà, v. Aborrecer, preocupar-se.
Wàhálà, s. Atribulação, problema, crise.
Ìṣòro, s. Dificuldade, crise.
Ewu, s. Perigo, crise.
Áwọ̀, s. Briga, desentendimento.
Ìdààmú, s. Perplexidade, confusão, distracão.
Ìdàrúdàpọ̀, s. Confusão, mistura.

Ìyara-ẹni, s. Alienação.
Ọlọ́rọ̀, olówó, s. Coxinha, mauricinho, indivíduo conservador, pessoa certinha.
Ríjẹ, adj. Bem-afortunado, próspero, rico, ricaço.
Dọ́ṣọ̀, adj. Fino, rico, de boa qualidade.
Lẹ́tù, lẹ́tùlójú, adj. Rico, fértil, produtivo.  Ọlọ́rá, adj. Gorduroso, fértil.
Aṣekápítálístì, s. Numulário, capitalista, burguesia. Pessoa que tem muito dinheiro ou que vive dos rendimentos de um capital. 
Olówó, s. Argentário, milionário, rico, pessoa rica, pessoa com 
Ọ̀kọ̀ọ̀kan, olúkúlùkù, s. Criatura, pessoa, ser, sujeito, indivíduo. Pessoa considerada de modo isolado em sua comunidade, numa sociedade ou coletividade.
Ara-ti dojúkọ, s. Indivíduo egocêntrico.
Ọmọnìyàn, ọmọ ènìyàn, s. Homo sapiens. Ẹ̀dà èèyàn, s. homem, ser humano. O indivíduo que pertence à espécie humana.
Onípadà-sẹ́hìn, aládẹ̀hìnbọ̀, olùpadà-sẹ́hìn, konsafetifu, s. Reacionário, conservador.
Ti àdẹ̀hìnbọ̀, adj. Reacionário, conservador.
Mọniwọnba, adj. Conservador.
Ìjà, ìjàkadì, s. Luta.
Àwọn, wọn, pron. Eles elas. Indicador de plural. 
Olùfẹ́ ilẹ̀ rẹ̀ nítòótọ́, s. Patriota.
Ti ìlú ẹni, ti ilẹ̀ àwọn bàbá wa, tó ń fi ìfẹ́ orílẹ̀-èdè , adj. Patriótico.
Àntí, pref. Anti, contra, em oposição a. 
Lòdì, adj. Contrário, adverso.
Lòdì sí, prep. Contra.
Mọ́, prep. Contra.
Lòdì sí òṣèlúaráìlú, adj. Antidemocrático.
Ìṣekọ́múnístì, s. Comunismo.
Ẹgbẹ́ kọ́múnístì, s. Partido comunista.
Aṣekọ́múnístì, s. Comunista.
Nípa ará ìlúdídi ará ìlú, àyèọmọìlú, s. Cidadania.
Ọmọ ìlú, ará ìlú, ọlọ̀tọ̀, onílú, s.  Cidadão.
Wèrè, adj. Tolo, vazio, estúpido.
Onílú, s. Dono, chefe de uma cidade.
Ọlọ̀tọ̀, s. Pessoa de prestígio, respeitável.
Ọmọ, s. Filho.
Ìlú, s. Cidade.
Ti, prep. de ( indicando posse). Quando usado entre dois substantivos, usualmente é omitido. Ilé ti bàbá mi = ilé bàbá mi ( A casa do meu pai).
Ti, ti...ti, adj. Ambos... e. Ti èmi ti ìyàwó mi - ambos, eu e minha esposa.
Ti, v. Ter (verb. aux.). Arranhar. Pular. 
Ti, v. interrog. Como. Ó ti jẹ́? - Como ele está.
Ti, adv. pré-v. Já. Indica uma ação realizada.
Ti, àti, conj. E.
Ti, part. pré-v. 1. Usada para indicar o tempo passado dos verbos. Èmi ti máa rìn lálé - Eu costumava caminhar à noite. 2. É usada com báwo ni - como - quando se deseja expressar sentimento e posicionada antes do verbo principal. Báwo ni àwọn ti rí? - Como eles estão?. 
, v. Bater. Bater ou tocar atabaque. Cair e bater no chão. 
Àwopẹ́tẹ́, s. Panela.
Àànú, s. Piedade,compaixão, pesar, desgosto.
Lẹ́hìn, Lẹ́yìn, prep. e adv. Após, , depois de, atrás.
Lẹ́hìn náà, tí ó bá yá, adv. Depois.
Nígbẹ̀hìn, adv. Enfim, finalmente, depois.
Gbà, v. Receber, tomar, pegar. Remover, resgatar, privar. Aceitar, acolher, admitir, concordar. Envolver, amarrartapar. Fugir. Ajudar, socorrer, acudir. Ser dirigido junto, ser conduzido. Conseguir.
Wọ́n, pron. pess. Eles, elas.
Nínú, prep. Dentro, no interior de.
, prep. No, na, em.
Àmùṣu, ihò-ìdí, s. Ânus, fiofó. 
Ìdí, s.  Nádegas, base, raiz.
Náà, pron. dem. Aquele, aquela, aquilo.
Náà, art. O, a, os, as. 
Náà, adv. e conj. pré-v. Também, o mesmo.